تب خونریزی دهنده کریمه-کنگو
صنعت گاوداری و گوسفندداری ایران خانواده بزرگی است.
ایران طبق آمار وزارت جهاد درسال 1397 حدود 8میلیون گاو سنتی و صنعتی و حدود 46 میلیون راس گوسفند دارد.
اخیرا سازمان دامپزشکی در مورد ضد عفونی به موقع واحدهای دامداری در مقابل بیماری تب کریمه هشدار داده است.
به بهانه این موضوع مناسب دیدیم اطلاعات مختصری برای بهره برداری گاوداران و گوسفند داران عزیز در مقابله با این بیماری ارائه نماییم.
بیماری‌های عفونی همچنان بزرگترین عامل مرگ و میر در جهان است. با این حال، تعداد کمی از بیماری‌ها دارای ظرفیتی برای نگرانی در جمعیت عمومی و هم در زمینه مراقبت های بهداشتی می شوند، مثل تب های هموراژیک ویروسی(VHF). بعضی از ویروس های تب خونريزي دهنده بزرگ مانند لاسا، ماربرگ،VHFآمریکایی، هانتا و کریمه کنگو دارای ويژگی مشخص هستند كه دارای عواقب كلينيكی و بهداشت عمومی هستند كه عبارتند از: پتانسیل انتقال فرد به فرد تب کریمه کنگو (CCHF) .
در سال 1944 در کریمه در طی شیوعی که بیش از 200 مورد تب خونریزی دهنده مشاهده شد که به این مناسبت مکانی تب کریمه نامیده شد. یک ویروس جداگانه بعد از کنگو به عنوان یک بیماری پاتوژن شناخته شد و نام ویروسCGFV را به نام کریمه-کنگو(CCHFV)نامیدند.
در طبیعت، در میزبان حیوانات و یا حامل های وابسته آنها CCHFV زندگی می کنند. می تواند دامنه وسیعی از حیوانات خانگی و وحشی، از جمله گوسفند و گاو را آلوده کند. حیوانات بوسیله نیش حشرات آلوده CCHFV آلوده می‌شوند. میزان شیوع در حیوانات 13 تا 36 درصد است. مطالعات سرواپیدمیولوژیک CCHFدر گوسفندان محلی و وارداتی استان اصفهان نشان دهنده گسترش ویروس انسانی در گوسفندان و نیاز به توجه ویژه برای جلوگیری از عفونت در جامعه و در طول مواجهه شغلی با این ویروس است.
عامل بیماری ویروسی از خانواده Bunyaviridae و جنس Nairovirus است. این ویروس دارای پوشش پروتئینی است و قطر ساختمان آن ۸۵ تا ۱۰۰ نانومتر است و از گروه آران‌ای‌های تک رشته‌ای است. مقاومت ویروس در برابر گرما کم است و در دمای ۵۶ درجه سلسیوس به مدت ۳۰ دقیقه از بین می‌رود؛ بنابراین پختن گوشت یا پاستوریزه کردن شیر باعث از بین رفتن ویروس می‌شود. ضمناً ویروس می‌تواند در خون به مدت ۱۰ روز در دمای ۴۰ درجه سلسیوس مقاومت کند. ویروس در محیط اسیدی مثلاً اسید استیک دو درصد (و یا محیط اسیدی ایجادشده پس از جمود نعشی) از بین می‌رود و همچنین در برابر سدیم هیپوکلریت یک درصد و محلول دو درصد گلوتار آلدئید یا ضدعفونی‌کننده‌های فنول ۳ تا ۵ درصد، حساس است. با اینکه مواد شوینده مانند صابون ویروس را از بین نمی‌برند ولی تا حدی ویروس را غیرفعال می‌کنند. اسیدوزی که پس از چند ساعت از ذبح دام در جسد حیوان پیدا می‌شود موجب از بین رفتن ویروس می‌شود. در کشتارگاه‌های صنعتی، لاشه دام به مدت ۲۴ ساعت در دمای ۴ درجه سلسیوس نگهداری می‌شود تا ویروس از بین برود. نگهداری گوشت در یخچال منزل در دمای ۱+تا ۴+ درجه سلسیوس به مدت حداقل ۲۴ ساعت نیز ویروس را از بین می‌برد.
مخزن و ناقل ویروس در طبیعت، اصولاً کنه‌ها هستند و گاو، گوسفند، بز، خرگوش، خرگوش صحرایی و جوجه‌تیغی و حتی جوندگان مثل موش نیز به عنوان ناقل شناخته می‌شوند. اما انواع پرندگان به جز شتر مرغ در برابر این بیماری مقاوم هستند. این ویروس از طریق تماس مستقیم با خون یا ترشحات بیمار، لاشه حیوان آلوده (انتقال به قصاب یا پوست‌کن) سبب ایجاد همه‌گیری‌های ناگهانی می‌شود. در جنوب آفریقا، پادتن ویروس تب خونریزی‌دهنده کریمه-کنگو از سرم خون زرافه، کرگدن، گاو کوهی، بوفالوی آمریکایی، گورخر، یا سگ جدا شده‌است. ویرمیا در نشخوارکنندگاناهلی مانند گاو، گوسفند و بز به مدت یک هفته پس از آلودگی باقی می‌ماند.
بیماری در حیوانات اهلی هیچ گونه علائم مشخصی ندارد و خطر انتقال بیماری در انسان در هنگام ذبح یا یک دوره کوتاه پس از ذبح حیوان آلوده (به دنبال تماس با پوست یا لاشه حیوان) وجود دارد. با وجود اینکه پرندگان (به غیر از شترمرغ) به این بیماری مقاومند اما می‌توانند با پخش کنه‌های آلوده باعث ایجاد شیوع بیماری شوند.
همچنین تماس با خون و بافت بیماران به‌خصوص در مرحله خونریزی یا انجام هرگونه عملی که منجر به تماس انسان با خون، بزاق، ادرار، مدفوع و استفراغ آنها شود باعث انتقال بیماری می‌شود. به همین دلیل، مواردی در بین اعضای خانواده بیمار و پرسنل پزشکی بعد از آلودگی با خون یا ترشحات بیمار رخ داده است. به همین خاطر توصیه می‌شود پس از درمان با فوت تمام وسایل و لباس‌های فرد بیمار آتش زده یا نابود گردد. بیمار در طی مدتی که در بیمارستان بستری است می‌تواند به لحاظ انتقال بیمارستانی به شدت دیگران را دچار آلودگی کند، عفونت‌های بیمارستانی بعد از آلودگی با خون یا ترشحات بیماران شایع می‌باشند.