98-21-66431060+

جستجو
این کادر جستجو را ببندید.

راهکارهای بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ

 

مقدمه

بیشتر اطلاعات و گزارش­ها در ارتباط با کیفیت پوسته، در 5 دهه اخیر بدست آمده و در طول این سال­ها ژنتیک، جیره،  نحوه پرورش و نگهداری و همچنین روش مدیریت طیور بطور قابل توجه ای دچار تغییر شده است. عوامل متعددی موجب افزایش درصد شکستگی تخم مرغ می­شوند. شکستگی پوسته ارتباط مستقیمی با کیفیت پوسته دارد.  یکی از دلایل اصلی افزایش شکستگی و کاهش کیفیت پوسته تخم مرغ در مراحل پایانی تولید، اثر مستقیم افزایش وزن در تخم مرغ است که به دو دلیل رخ می­دهد. اول ثابت بودن مقدار رسوب پوسته علارغم افزایش اندازه تخم مرغ که منجر به نازک شدن پوسته خواهد شد و دوم تخم مرغ های بزرگ در یک سیستم خودکار به دلیلی کندی حرکت استعداد بیشتری برای شکستن دارند (Jackson et al., 1987). کیفیت پوسته از جنبه­های مختلفی برای تولید کنندگان و حتی برای مصرف کنندگان حائز اهمیت است. افزایش تخم مرغ­های شکسته به عنوان اولین آسیب اقتصادی و در ادامه کاهش درصد هچ و افزایش تلفات جنینی در مزارع جوجه کشی و در نهایت افزایش امکان نفوذ عوامل بیماریزا به درون تخم مرغ در مراحل بعدی، از آسیب های ناشی از کاهش کیفیت پوسته به شمار می­آیند. این مشکلات سالانه میلیون­ها دلار هزینه اضافی را برای تولید کنندگان بویژه در ماه های گرم یا در فاز های پایانی تولید به همراه دارد، از این رو اشتیاق زیادی برای شناخت عوامل تاثیر گذار بر کیفیت پوسته و راهکارهای رفع کاهش کیفیت پوسته در صنعت طیور وجود دارد. مطالعات بسیاری با راهکارهای مختلف مدیریتی و تغذیه ای به بررسی تغییر کیفت پوسته پرداخته اند. غلظت توصیه شده برخی ترکیبات مغذی در جیره با تامین احتیاجات مورد نیاز پرنده، سطح تولید تخم مرغ در بالاترین سطح و ظرفیت ژنتیکی پرنده حفظ می­کنند. برخی از این ترکیبات شامل پروتئین، متیونین، کولین و ویتامین B12 می باشند. تعدادی از آزمایشات با تکیه بر کاهش غلظت این عوامل در جیره بویژه در فاز­های پایانی تولید، کاهش اندازه تخم مرغ را در جهت کاهش درصد شکستگی مورد بررسی قرار داده اند. از طرفی در برخی مطالعات با تاکید بر تدابیر مدیریتی، افزودن برخی مکمل های ویتامینی و معدنی، عناصر کمیاب و  همچنین افزودنی های گیاهی به  نتایج  مثبتی در بهبود کیفیت پوسته نائل گشته اند. در هر حال کیفیت پوسته با معیارهایی از قبیل درصد شکستگی، وزن مخصوص تخم مرغ، درصد تخم­های دفرمه، وزن پوسته، ضخامت و درصد پوسته مورد ارزیابی قرار می­گیرد. پوسته 9 تا 12 درصد از  وزن تخم مرغ را تشکیل می­دهد و طی فرآیندی طولانی (حدود 15 ساعت)، در ناحیه انتهای رحم (غدد پوسته ساز) تشکیل می­شود. پوسته از بخش آلی شامل غشاء ها، برجستگی­های پستانی، کوتیکول، و بخش معدنی شامل کربنات کلسیم، تشکیل شده است. در این مطالعه ضمن بررسی عوامل داخلی و محیطی موثر در کاهش کیفیت پوسته در مرغ های پیر به بررسی مطالعات انجام شده در  زمینه بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ پرداخته شده است.

فصل اول: عوامل موثر در کیفیت پوسته

پوسته تخم مرغ به عنوان یک سرامیک متخلخل زیستی در دمای بدن و در یک محیط  فاقد سلول شکل می­گیرد. این فراآیند یکی از سریعترین فرآیند های کلسیمی شدن شناخته شده تا کنون می­باشد.  96 درصد از پوسته تخم مرغ را کربنات کلسیم تشکیل داده است و باقی مانده آن شامل ماتریکس آلی، منیزیم، فسفر و برخی عناصر کمیاب می­باشد.  شکل 1 پوسته تخم مرغ را در یک برش عرض نشان می­دهد. غشاء های تخم مرغ دارای ساختاری فیبری و بین پوسته و آلبومن واقع شده اند. این غشاء ها برای تشکیل پوسته ضروری و زیر ساخت پوسته را بجز در قطب های تخم مرغ فراهم می آورند. ترشح این غشاء ها یک ساعت بطول می انجامد. جنس این غشاء ها شامل 10 درصد کلاژن و 70 تا 75 درصد دیگر پروتئین ها و گلیکوپروتئین های حاوی مشتقات لیزین است. غشاء داخلی کلسیمی نمی­شود ولی لایه خارجی پایه ای برای تشکیل پوسته است و کلسیمی می­شود (Nys et al. 2004). عوامل متعددی بر کمیت و کیفت شکل گیری پوسته تخم مرغ تاثیرگذارند که بر اساس مطالعات متعدد انجام شده عوامل از قبیل تغذیه، سن، نژاد، استرس­های عمومی و گرمایی، سیستم تولیدی و بیماری­ها از اصلی ترین عوامل تاثیر گذار بر کیفت پوسته محسوب می­شوند.

شکل1. برش عرضی پوسته تخم مرغ شامل غشاء داخلی و خارجی پوسته، اجسام پستانی، لایه مشبک، لایه کریستالی عمودی، منافذ و کوتیکول (سمت چپ تصوی اسکن شده بوسیله میکروسکوپ الکترونی است).

1، 1. عوامل تغذیه­ای

پوسته یک تخم مرغ حاوی بیش از 3 گرم کلسیم است. بنابر این جیره بایستی مقادیر مناسب و قابل دسترسی از کلسیم را جهت تامین این مقدار کلسیم در پوسته فرآهم نماید. مقدار ناکافی فسفر و یا عدم رعایت نسبت کلسیم به فسفر می­تواند موجب برداشت منابع معدنی از اسکلت پرنده برای جبران این تعادل گردد. همچنین در طول دوره تخمگذاری، یک ارتباط کمپلکسی بین کلسیم، فسفر، ویتامین 3D و سیستم هورمونی پرنده در ارتباط با متابولیسم کلسیم وجود دارد.

1،1، 1. کلسیم و فسفر

احتیاجات کلسیم و فسفر با افزایش سن تغییر می­کند. جیره بایستی حاوی مقدار کافی و قابل دسترس کلسیم برای پرنده باشد. ادعا هایی مبنی بر اهمیت اندازه ذرات منبع کلسیم در افزایش بهره­وری کلسیم جیره شده است که تاکید ویژه ای بر فرآهم کردن 50 تا 70 درصد از ذرات کلسیم با ابعاد 2 تا 5 میلیمتر و مابقی به شکل پودر دارد (Nys, 1999).  برخی محققین استفاده همزمان صدف و آهک را در این ضمینه کارآمدتر توصیه می­کنند (Keshavarz and Nakajima, 1993;Richter et al., 1999). فسفر دومین عنصر تشکیل دهنده پوسته محسوب می­شود و کمبود آن در جیره موجب تحلیل منابع مواد معدنی در اسکلت مرغ تخمگذار می­شود. با این حال حفظ نسبت فسفر به کلسیم در جیره از اهمیت بالاتری برخوردار است و در صورت افزایش نسبت فسفر به کلسیم جذب کلسیم در روده کاهش و در نهایت موجب کاهش رسوب پوسته در تخم مرغ می­شود (Boorman and Gunaratne, 2001).

2، 1، 1.  ویتامین­ها

اهمیت ویتامین D در متابولیسم و جذب کلسیم و فسفر کاملا مشخص است. سایر اشکال ویتامینD از جمله 25 هیدرواکسی3D کارایی بیشتری نسبت به ویتامین D داشته و از نظر اقتصادی و در شرایط خاص میتوان در جیره طیور استفاده کرد. ویتامینC از طریق تاثیر بر کنترل استرس­ها می­تواند در سلامت پرنده و بهبود کیفیت پوسته موثر واقع شوند (Daghir, 1995 b). ویتامین E نیز در شرایط استرس گرمایی و کاهش کیفیت پوسته می­تواند موثر واقع شود (Bollengierlee et al., 1998). ویتامین بیشتر بر کیفیت درونی تخم مرغ موثر است و کمبود آن موجب افزایش لکه های خونی در تخم مرغ می­شود.

3، 1، 1.  آب

آب با غلظت بالای الکترولیت­ها می­تواند در دراز مدت اثرات منفی را بر روی پوسته تخم مرغ ها ایجاد نماید ( Balnave and Yoselewitz, 1987).  بالا بودن دمای آب مصرفی پرنده می­تواند منجر به کاهش مصرف و یا حتی قطع مصرف آب شده و در کیفیت پوسته تغییر ایجاد کند. مطالعات نشان داد که فرآهم آوردن آب خنک در شرایط استرس گرمایی به بهبود کیفت پوسته کمک می­کند (Glatz, 1993). با این حال در گزارشی دیگر که در شرایط اعمال استرس گرمایی 30 درجه بر روی مرغ های تخمگذار جوان (18 هفته) انجام شد،  کاهش دمای آب از 23 به 16 درجه در پرنده های گروه آزمایشی علارغم افزایش مصرف خوراک و در نتیجه آن افزایش تولید، تاثیری معنی داری  بر کیفیت پوسته نداشت (Gutierrez et al., 2009).  افزایش غلظت نمک در جیره یا آب اشامیدنی موجب کاهش کیفیت پوسته از طریق کاهش ضخامت و خاکستر پوسته و افزایش تخم مرغ های شکسته گردید که تاثیر افزایش غلظت نمک از طریق آب (ppm2000) آشامیدنی محسوس تر بود (Pourreza et al., 2000). در مطالعه ای که بر روی غلظت املاح آب و تاثیر آن بر کیفیت پوسته انجام شد، غلظت  ppm2000 نمک در آب مصرفی موجب نازک شدن پوسته تخم مرغ گردید (Jones, 2006).

4، 1، 1. سموم آلی

آلودگی جیره به مایکوتوکسین­ها (کپک ها) می­تواند کاهش کیفیت پوسته را موجب گردد. البته این عامل ابتدا کاهش مصرف خوراک را باعث می­شود (Suksupath et al., 1989). جورز، 1990 افزایش شکستگی تخم مرغ را از 3 تا 18 درصد در نتیجه مسمومیت با توکسین T-2 گزارش کرد (Jewes, 1990). آلودگی شدن جیره با ppm  5/2 آفلاتوکسین B1 موجب کاهش وزن پوسته در مقایسه با گروه کنترل گردید (Zaghini et al. 2005) آفلاتوکسین ها و برخی متابولیت های آن علاوه بر اثرات منفی در تولید و کاهش در کیفیت پوسته، در غلظت­های بالا میتوانند با انتقال به محتویات درون تخم مرغ سلامت مصرف کننده نهایی را نیز تهدید ­کنند (Zaghini et al., 2001). کاهش مقاومت به درگیری­های کوکسیدیوزی و سالمونلایی نیز از اثرات آلودگی جیره به آفلاتوکسین­ها می­باشد (Oliveira et al., 2002).

5، 1، 1. عوامل مدیریتی

تراکم بالای گله، تغییر در برنامه نوری، تهویه ناکافی و فرآهم نبودن آب به اندازه نیاز می­تواند موجب افزایش شکستگی پوسته شود (Coutts and Wilson, 1990).

6، 1، 1. بیماری

بیماری های ویروسی از قبیل نیوکاسل، آنفلوآنزا و برونشیت علاوه بر کاهش تولید موجب افزایش تخم مرغ های شکسته می­شوند.

2، 1 اندازه تخم مرغ

تخم مرغ های کوچکتر پوسته مقاومتری نسبت به تخم مرغ بزرگ دارند. مرغ ظرفیت مشخصی و محدودی برای رسوب کلسیم در  پوسته دارد در نتیجه مقدار مشابه­ای از کلسیم در تخم مرغ­های بزرگتر رسوب می­کند (Butcher and Miles, 2003a).

3، 1. استرس­های عمومی

یک استرس به تنهایی کافی است تا فرآیندی را به راه اندازد که تا چندین روز تشکیل تخم مرغ را مختل نماید. بطور مثال:

  • هر عاملی که منجر به تخمگذاری زود تر از موعد شود منجر به تولید تخم هایی با پوست نرم یا نازک خواهد شد.
  • چنانچه تخم بیشتر از حد ممکن در ناحیه غدد پوسته ساز باقی بماند تخم­های بعدی فرصت کمتری برای تشکیل پوسته خواهند داشت و در نهایت تخم های بعدی با پوست نازک یا حتی فاقد پوسته خواهند بود.
  • بعضیاسترس­ها موجب شکستن پوسته طی فرآیند تشکیل و در غدد پوسته ساز (10 تا 14 ساعت قبل از تخم گذاری) می شود.

سلومون، (1991) بیان کرد که زمانیکه یک لایه پستانی نامناسب شکل می­گیرد (در نتیجه بروز استرس قبل از رسیدن تخم به ناحیه تشکیل پوسته) پرنده دچار اختلال و تولید تخم های نازک و نرم پدیده ای کاملا معمول خواهد بود. ترشح هورمون اپی نفرین در زمان استرس موجب تاخیر در تخمگذاری و توقف تشکیل کوتیکل در غدد پوسته ساز می­شود. (Butcher and Miles, 2003b)

1، 3، 1. استرس گرمایی

تمام شاخصه های کیفیت پوسته وابسته به دمای محیطی اند و استرس گرمایی  به تمام این شاخصه ها آسیب می­رساند. بیشتر اثرات منفی استرس گرمایی از طریق کاهش مصرف خوراک رخ می­دهد که در نهایت منجر به کاهش دریافت مواد معدنی کافی و برهم خوردن تعادل اسیدی محیط برای تشکیل پوسته خواهد شد. احمد و همکاران، 2005 بیان کردند که  در ساختار پوسته، رسوب مواد با اندازه کریستال­های کوچکتر  موجب تراکم و سختی بیشتر خواهد شد (Ahmed et al., 2005). در دمای بالا سرعت رسوب کربنات کلسیم افزایش می­یابد و افزایش نرخ رسوب کلسیم در دمای بالا موجب تشکیل کریستال­های بزرگتر و ضعیف شدن پوسته می­شود. پرنده برای مقابله با گرما له له می­زند و این نوع تنفس موجب کاهش دی اکسید کربن خون و بروزالکالوز تنفسی می­گردد. کاهش CO2 خون موجب بالا رفتن PH خون و متعاقب آن کاهش یون­های Ca2+ (برای حفظ تعادل PH) و کاهش رسوب کلسیم برای تشکیل پوسته می­شود (شکل2).

شکل 2. اثرات استرس گرمایی بر متابولیسم کلسیم در مرغ تخم گذار

این پدیده در مرغ های پیر شدت بیشتری دارد (Jones, 2006). جدول 1 اثر دما بر کیفیت پوسته را نشان می­دهد.

   جدول 1. اثر نژاد، سن، زمان تخمگذاری و دما بر کیفیت پوسته تخم مرغ

   جدول 2. اثر نژاد، سن، زمان  تخمگذاری و دما در مقدار عناصر کلسیم، فسفز، منیزیم، و روی در پوسته تخم مرغ.

4، 1. نژاد

در نتیجه انتخاب ژنتیکی و اصلاح نژاد، سویه­های مختلف مرغ تخمگذار در کیفیت، اندازه و تولید تخم مرغ و بطور کاملا واضح نژادهای مدرن در مقایسه با نژادهای بومی متفاوت اند. انتخاب و اصلاح نژاد سویه­ها بر اساس فاکتورهای تولیدی از قبیل وزن و درصد تولید تخم مرغ منجر به تحت تاثیر قرار گرفتن و ضعیف شدن سایر پارامترها از قبیل کیفیت تخم مرغ شده است (Poggenpoel et al, 1996).

5، 1. سن

کاهش کیفیت پوست تخم مرغ با افزایش سن فرآیندی معمول و در بسیاری از مطالعات گزارش شده است. با افزایش سن پرنده اندازه و وزن تخم مرغ نیز افزایش می­یابد در حالی که وزن پوسته ثابت است یا افزایش وزن پوسته متناسب با افزایش وزن و اندازه تخم مرغ نیست. به عبارتی درصد پوسته تخم نسبت به وزن تخم مرغ با افزایش سن کاهش می­یابد. شواهدی موجود است که نشان می­دهد ناتوانی مرغ در تولید پوسته به آنزیم 25- هیدروکسی کوله کلسیفرول -1- هیدروکسیلاز، آنزیم مسئول هموستازی کلسیم، مرتبط است (Elaroussi et al., 1994). بنابر این مدیریت تغذیه مرغ های مسن در جهت کاهش اندازه تخم مرغ (Keshavarz,2003 b) و استفاده از برخی مکمل­ها می­تواند موجب بهیود کیفیت تخم مرغ گردد  (Mabe et al., 2003). با افزایش سن علارغم افزایش وزن تخم مرغ و افزایش سطح، وزن پوسته چندان تغییر و افزایش چشمگیری ندارد. شکل 3 مکانیسم افت کیفیت پوسته را در مرغ پیر نشان می­دهد.

  شکل 3. یکی از مکانیسم های موثر در کاهش کیفیت پوسته در مرغ های تخمگذار پیر

 پوسته تخم مرغ در رحم تشکیل و طی 12 تا 22 ساعت پس از رها شدن کلسیمی می­شود. رحم یا غدد پوسته ساز از نظر بافت شناسی شامل سلول­های اپتلیال ستونی است که شامل سلول­های مژه دار، فاقد مژه، سلول­های پایه، و سلول­های گابلت می­باشند (Mohammadpour et al., 2012). تغییرات ساختاری و عملکردی غدد پوسته ساز بطور مستقیم بر کیفیت پوسته موثرند. در جدول3 تغییر طول پرزهای رحم با افزایش سن در مرغ تخمگذار را نشان می­دهد. پوسته بی کیفیت بیشتر متمایل به داشتن چینش نامنظم و ناهموار یا ناقص اجسام پستانی دارد. اجسام پستانی ناهنجار اغلب با کاهش ضخامت و افزایش تخلخل پوسته آشکار می­شود (Radwan, 2016). لایه مشبک از کریستال­های کلسیمی تشکیل شده که در لایه ای از ماتریکس معدنی احاطه شده که بیشتر ضخامت پوسته را تشکیل می­دهد. لایه مشبک ستونی شکل با ساختاری اسفنجی است. تغییرات این دو لایه کلسیمی با تغییر سن در تخم مرغ مشخص شده است. کوتیکول ورود ذرات و باکتری­ها و آب را در سطح منافذ پوسته محدود می­سازد.

جدول 3. تاثیر سن بر غلظت املاح خون، ضخامت و وزن پوسته، طول پرزهای رحم، و لایه­های پوسته تخم مرغ (Park and Sohn, 2018).

عناصر نقش اساسی را در توسعه و رشد پوسته در پوسته تخم مرغ ایفا می­کنند، که در این میان برخی عناصر نقش اصلی را  در استحکام و ضخامت پوسته دارند.

    جدول4. تغییرات املاح پوسته با افزایش سن (Park and Sohn, 2018).

در مورد عناصر شکل دهنده پوسته در مرغ های مسن، یون­های کلسیم، گوگرد، و کبالت بطور معنی داری کاهش، درحالی که سدیم، پتاسیم، و وانادیوم افزایش می­یابد. عناصر کمیاب در ساختار آنزیم­های سنتز کننده کریستال­های کلسیم تشکیل دهنده پوسته شرکت می­کنند. گوگرد نقش مهمی را در پروتئوگلیکان­های سولفاته که از سلول­های اپتلیال ترشح می­شوند و در ساختار فیبری مولکول­های کلاژن ایفا می­کند. کبالت در تشکیل استخوان و همانند کلسیم در ساختار پوسته رسوب می­کند. پتاسیم در تنظیم تراوش مایعات رحم نقش دارد و غلظت آن در مرحله اول تشکیل پوسته و در مراحل پایانی رسوب کلسیم افزایش می­یابد. افزایش سن موجب آسیب سلول­های اندومتریال یا اختلال در تراوش مایعات رحم  می­شود که موجب افزایش تراوش سدیم و پتاسیم در سلول­های اندومتریال می­شود. بنابر این در نهایت افزایش سن با آسیب به بافت رحمی موجب کاهش تراوش هورمون­های جنسی و در نتیجه کاهش سطح کلسیم، گوگرد و کبالت در رحم می­شود. کاهش این یون­ها موجب محدودیت تشکیل ساختار کریستالی لایه پایه و تشکیل اجسام پستانی و کاهش دانسیته این ناحیه و لایه مشبک می­شود که کاهش کیفیت پوسته را موجب خواهد شد. خلاصه این اتفاقات در شکل 3 مشخص شده است (Park and sohn, 2018).

6، 1. عوامل درونی

زمان تخمگذاری نقش فیزیولوژیک و حیاتی را در تعیین ویژگی­های پوسته ایفا می­نماید. رسوب کلسیم بر روی پوسته یک فرآیند خطی است که در غدد پوسته ساز رخ می­دهد (شکل4). در شرایط استاندار نوردهی، گستره زمان تخمگذاری محدود به ساعات روز بین 7:30 تا 16:00 می­باشد (Campo et al. 2007).

                   شکل4. مسیر تشکیل آلبومن، غشاء ها و بخش های معدنی پوسته تخم مرغ در طول لوله رحمی مرغ تخمگذار

زمان تخمگذاری به طور معنی دار وزن، ضخامت و عناصر پوسته را تغییر می­دهد که در تخم های گذاشته شده بین 7 تا 12:00 بطور معنی دار  بیشتر از تخم های گذاشته شده در بعد ظهر است، سپس وزن پوسته تا ساعت 12:45 بطور معنی دار افزایش یافته وسپس در ادامه روز در همان سطح بالا باقی می­ماند بجز در ساعات 14:45 تا 16:45 (Tumova, et al. 2007). این مطالعات در تایید مطالعات قبلی تاکید کردند که همیشه وزن پوسته در تخم های گذاشته شده در نوبت صبح بالاتراست. البته در برخی سویه­ها ممکن است این موضوع متفاوت باشد. مقدار کلسیم در تخم مرغ­های گذاشته شده در صبح بیشتر است این پدیده ممکن است بدلیل مدل دینامیکی جریان رسوب کلسیم باشد که در تاریکی بیشتر است. همچنین نرخ بالای رسوب کلسیم استخوان مدولا در طول دوره تاریکی (Kebreab et al. 2009). برخلاف کلسیم مقدار فسفر در تخم­های گذاشته شده در بعد ظهر بیشتر است و دلیل آن ادامه رسوب فسفر در زمان قطع رسوب کلسیم است (Ogawa et al. 2004).

6، 1. دوره های تولید

Arpášová et al, 2010  گزارش دادند که با افزایش دوره های تخمگذاری کیفیت پوسته نیز کاهش می یابد. آنها با بررسی فرآسنجه­های کیفی پوسته در دوره های اول و دوم تولید شامل دوره نخستین (18 تا 60 هفتگی) و دوره دوم پس از تولک بری (70 تا 110 هفتگی)، کاهش معنی داری در درصد، استحکام، ضخامت و دانسیته پوسته مشاهده کردند و همچنین افزایش بد شکلی پوسته با افزایش دوره های تولید رخ داد.

فصل دوم: راهکارهای بهبود کیفیت پوسته

کیفیت پوسته می­تواند تحت تاثیر عوامل متعدد کاهش یافته و موجب خسارت های اقتصادی قابل توجه­ای شود و کنترل و تعدیل این عوامل می­تواند موجب کاهش خسارات وارده گردد. امروزه انواع افزودنی­های آلی در صنعت طیور جهت افزایش تولید و راندمان بکار می­رود که از طریق بهبود هضم و جذب، ارتقاء سلامت و سایر عوامل موجب بهبود عملکرد می­گردد. در مطالعات متعدد انواع آنزیم­های مکمل، انواع اسید های آلی، پرو بیوتیک­ها، پری بیوتیک­ها و انواع مکمل­های معدنی و ویتامینی و همچنین روش­های مدیریتی جهت تعدیل در کاهش کیفیت پوسته بکار گرفته شده است که در ادامه اغلب این مطالعات که عمدتا بر روی مرغ های پیر انجام شده مورد بررسی قرار می­گیرد.

1، 2. تدابیر تغذیه ای

کشاورز 2003 معتقد بود که کاهش کیفیت پوسته در فازهای پایانی نمی­تواند تنها به دلیل کاهش فرآهمی مواد مورد نیاز پوسته باشد چرا که مقدار تولید پوسته در فاز پایانی تولید در مرغ کاهش نیافته بلکه کاهش کیفیت پوسته  ناشی از افزایش اندازه تخم مرغ است که با ثابت ماندن حجم فرآهمی مواد تشکیل دهنده پوسته و گسترش این مواد در سطحی وسیعتر می­تواند موجب نازک شدن پوسته تخم مرغ گردد، بنابر این با  بکارگیری تدابیر تغذیه ای در کاهش اندازه تخم مرغ می توان مشکلات پیش آمده را برطرف نمود.

1، 1، 2. کاهش متیونین ، اسید فولیک و B12 جیره

بایستی تغییرات در مقدار پروتئین و امینواسیدهای جیره با دقت بالا صورت پذیرد چراکه ممکن است در شرایطی کاهش تولید را به همراه داشته باشد بطور مثال مطالعات Jackson et al. (1987) ضمن تایید کاهش وزن تخم مرغ با کاهش متیونین جیره، افزایش مقاوت پوسته را در نتیجه این کاهش وزن گزارش کردند. با این حال این تغییر با کاهش تولید همراه بود. از طرفی پترسون و همکاران، (1983) نشان دادند که کاهش متیونین جیره منجر به کاهش وزن تخم مرغ و در نتیجه افزایش کیفیت پوسته بدون تاثیر بر تولید می­شود (Petersen et al. 1983). در این مطالعات که در هفته های 78 تا 102 تولید انجام پذیرفت، متیونین ارائه شده روزانه  برای هر پرنده از 300 میلیگرم در گروه کنترل به 285، 270 و 255 میلیگرم در سه گروه آزمایشی کاهش یافت. میانگین وزن تخم مرغ در گروه کنترل 25/66 و در گروه­های آزمایشی به ترتیب 49/65، 96/63 و 91/63 بود که در هر سه گروه کاهش وزن معنی دار بود. کیفیت پوسته با اندازه گیری وزن مخصوص تخم مرغ (Specific gravity) در گروه تغذیه شده با 255 میلیگرم متیونین به طور معنی دار در مقایسه با گروه کنترل بهبود یافت. پروتئین (17 درصد) و سایر ترکیبات جیره در تمامی جیره­های گروه کنترل و گروه آزمایشی ثابت بود. کشاورز، (2003) که بطور ویژه اثرات کاهش پروتئین، متیونین، فولیک اسید، کولین و ویتامین B12  جیره را با هدف افزایش کیفیت پوسته در مرغ های پیر مورد بررسی قرار داده بود، بیان کرد که یک راهکار جهت تعدیل جیره از طریق کاهش غلظت برخی از این ترکیبات که منجر به کاهش وزن تخم مرغ و در نهایت بهبود کیفیت (بدون آسیب به تولید) شود، وجود دارد. در این آزمایشات در جیره­های حاوی 15 درصد پروتئین، کاهش متیونین (05/0درصد)، همراه با حذف مکمل فولیک اسید و ویتامین B12 منجر به کاهش وزن تخم مرغ و بهبود کیفیت پوسته بدون اثرات منفی بر روی شاخصه­های تولید، گردید.

2، 1، 2. کاهش فسفر غیر فیتاته (NPP)

کاهش فسفر غیر فیتاته از 65/0 به 25/0 درصد در شرایط آزمایشی منجر به کاهش اندازه تخم مرغ گردید، این تغییر بدون تاثیر بر تولید منجر به بهبود کیفیت پوسته شد. پیش از این نیز اثرات مثبت کاهش NPPدر بهبود کیفیت پوسته توسط سایر محققین گزارش شده است (Jackson et al., 1987). در این مطالعات هر چند از لحاظ آماری برخی نتایج معنی دار نبود ولی از نظر عددی در زمانی که سدیم جیره 45/0 درصد بود کاهش NPP از 65/0 به 25/0 موجب مقاوت پوسته به شکستگی از 98/2 به 13/3 گردید.

3، 1، 2. منبع  و سطح کلسیم جیره

در مطالعات کشاورز و ناکاجیما (1993) که به بررسی صحت احتیاجات کلسیم و فسفر توصیه شده در NRC برای مرغ تخمگذار پیر جهت تولید و کیفیت تخم مرغ پرداخته شده است، ضمن تایید احتیاجات توصیه شده NRC بیان کردند که استفاده از صدف برای تامین 50 درصد  از احتیاجات کلسیم در مرغ های مسن می­تواند منجر به افزایش کیفیت پوسته گردد. میانگین (54 تا 64 هفتگی) وزن مخصوص تخم مرغ در مرغ های تغذیه شده با جیره حاوی صدف (50 درصد از احتیاجات کلسیم)  از  0787/1به 0810/1 (P< 0.0007) افزایش یافت (Keshavarz and Nakajima, 1993). بطور مشابه  Ahmad and Balander, 2003 با  جایگزینی 50 درصد از منابع کلسیم جیره با پوست صدف در جیره مرغ های تخمگذار در سنین 28 تا 64 هفتگی، بهبود کیفیت پوسته را مشاهده و این روش تغذیه­ای را توصیه کرد.  با  این حال برخی محققین معتقد هستند که احتیاجات کلسیم در مرغ های پیر اندکی بالاتر از مقدار توصیه شده در NRC است و اندکی افزایش کلسیم جیره می­تواند منجر به افزایش کیفیت پوسته گردد. آن و همکاران، (2016) نشان دادند که تعداد تخم مرغ­های شکسته با افزایش کلسیم جیره از 5/3 به 7/4 درصد بطور خطی کاهش می­یابد. این کاهش شکستگی همراه با افزایش مقاومت و ضخامت پوسته رخ داد (An et al., 2016 ). در مطالعات که بر روی مرغ های پیر انجام شد، افزایش کلسیم جیره از 3 به 5/4 درصد موجب بهبود وزن، ضخامت و دانسیته پوسته گردید (Saafa et al., 2006). نتایج مطالعات Świątkiewicz et al (2018) در مراحل پایانی تولید  نیز نشان داد که احتیاجات کلسیم در مراحل پایانی تولید و برای تشکیل پوسته مناسب، اندکی بیشتر از مقادیر توصیه شده در NRC می­باشد. بایستی به این نکته اشاره کرد که برخی نتایج متناقض نیز در این خصوص گزارش شده و مبین این نکته است که احتیاجات کلسیم برای کیفیت پوسته تحت تاثیر سایر عوامل از جمله سویه، سن و برخی مواد جیره همچون فسفر قرار می­گیرد.

4، 1، 2. مکمل منیزیم

وادل و همکاران، (1991) بیان کردند که کیفیت پوسته تخم مرغ در مرغ های تغذیه شده با سطوح کمتر از 400 میلیگرم منیزیم بر کیلوگرم جیره کاهش می­یابد آنها همچنین پیشنهاد کردند که رسوب منیزیم در پوسته با افزایش سن مرغ دچار تغییر می­شود (Waddell et al. ,1991). از طرفی استرس گرمایی نیز با افزایش دفع مواد معدنی می­تواند منجر به کمبود آنها در پرنده گردد.

5، 1، 2. مکمل منگنز، روی، مس و کروم

یکی از راهبردهای ارتقاء کیفیت پوسته در مرغ تخمگذار، افزودن مکمل های معدنی به جیره  غذایی می­باشد. پوسته تخم مرغ حاوی 94 درصد CaCo3، 1 درصد MgCo3، 1 درصد Ca3(PO4)2 و 4 درصد مواد آلی اغلب با ویژگی آلبومنی است (Nys-Gautron, 2007). بیشتر منابع مواد معدنی مورد استفاده در جیره مرغ تخمگذار از ترکیبات معدنی از قبیل اکسیدها، سولفید­ها، کربنات­ها و فسفات­ها می­باشد. در حالی که منابع آلی مواد معدنی با ویژگی­هایی از قبیل جذب و ابقاء آسان تر نسبت به منابع معدنی توسط پرنده شناخته می­شوند که در نتیجه آن دفع و آلودگی کمتری برای محیط زیست به همراه دارند. عناصر آلی شامل یون­های فلزی متصل به مولکول­های آلی هستند که با شکل دهی ساختار منحصر به فرد موجب افزایش پایداری و افزایش قابلیت دسترسی عنصر می­شوند. با این حال در برخی از مطالعات اثرمنابع آلی و معدنی عناصر مورد ذکر نتایج مشابه ای را در بر داشته است. بنابراین نتایج عملی مکمل سازی عناصر با منشاء آلی یا معدنی به دلیل سطح بکار گیری و منابع مختلف مورد استفاده هنوز مورد بحث و بررسی می­باشد. عناصر بالا از دو مسیر شامل نقش کاتالیستی در فعالیت آنزیم­های مسئول در تولید و ترشح پوسته و یا از طریق برهمکنش مستقیم با کریستال­های کلسیم در طول تشکیل پوسته بر کیفیت پوسته تخم مرغ  اثر دارند (Fernandes et al., 2008). عنصر روی (Zn) به عنوان کوفاکتور آنزیم بازدارنده کربنیک آنهیدراز که در تشکیل پوسته دخالت دارد عمل می­کند. منگنز به عنوان فعال کننده آنزیم­های تولید گلوکوپروتئین­ها وگلیکوز آمینو گلیکان­ها که در تشکیل ماتریکس آلی پوسته نقش دارند، عمل می­کنند. مس به عنوان بخش بنیادی آنزیم لیزیل اکسیداز است که در تشکیل کلاژن در غشاء پوسته نقش مهمی ایفا می­نماید (Leeson and Summers, 2001). جدول5  نتایج مثبت مکمل سازی عناصر کمیاب را در بهبود کیفیت پوسته در مرغ تخمگذار نشان می­دهد که این آزمایشات طی سال­های 2003 تا 2015 انجام  و توسط  Świątkiewicz et al., 2015 گزارش شده است. عناصر بکار رفته در مطالعات زیر از منابع آلی یا معدنی بودند که بیشتر نتایج مشابه بود.

 

جدول 5. بهبود کیفیت پوسته با مکمل سازی عناصر میکرو در مرغ­های پیر تخمگذار

عناصر مکمل شده به جیره پایه

سن پرنده

نتایج

نویسنده وسال انتشار

Zn (صفر، 30 و 60 mg/kg)

Mn (صفر، 30 و 60 mg/kg)

Cu (صفر، 5 و 10 mg/kg )

69 تا 82 هفته

مکمل سازی توام Zn، Mn و Cu در سطوح به ترتیب 60، 60 و 10 mg/kg موجب افزایش استحکام (4/4 درصد) و مقاومت به شکستگی (1/12 درصد) پوسته تخم مرغ گردید.

Mabe et al. (2003)

Zn (30 mg/kg)

Mn (50 mg/kg)

62 تا 70 هفته

مکمل سازی توام این دو عنصر بدون تغییر در درصد، ضخامت و دانسیته پوسته، موجب افزایش استحکام پوسته (5/9 درصد) گردید.

Swiatkiewicz and Koreleski (2008)

Zn (صفر، 25 و 100 mg/kg)

50 تا 62 هفته

مکمل سازی 100Mg/kg موجب افزایش مقاومت پوسته ( 7/15 درصد) ضخامت پوسته (7/9 درصد) و مقاومت به شکستگی (2/12 درصد) گردید.

Xiao et al. (2014)

Cr (صفر، 2/0، 4/0 و 6/0 mg/kg)

60 تا 68 هفته

مکمل سازی 6/0 mg/kg (کرومیوم پروپیونات) ضخامت پوسته را 5/8 درصد افزایش داد.

Ma et al. (2014)

Zn (30و 120 mg/kg)

Mn (25 و 125 mg/kg)

Cu (5 و 20 mg/kg)

47 تا 62 هفته

مکمل سازی این عناصر موجب نتایج مثبت در ضخامت و استحکام پوسته تخم مرغ گردید.

Stefanello et al. 2014

Zn (20 mg/kg)

Mn (20 mg/kg)

Cu (10 mg/kg)

39 تا 57 هفته

جایگزینی مکمل­های معدنی دو عنصر روی و منگنز با آنالوگ­های متیونین هیدروکسی موجب افزایش ضخامت پوسته گردید.

Sun et al., 2012

 

 

اخیرا مکمل ساز ی عنصر روی از منابع آلی و معدنی در مرغ های پیر تخمگذار و بهبود کیفیت پوسته توسط  Zhang et al., 2017 و Min et al., 2018 گزارش شده است. در مطالعات ژانگ و همکاران 2017  دو منبع روی شامل کمپلکس روی متصل به آمینواسید و مونوهیدرات سولفات روی در مرغ های تخمگذار 57 هفته استفاده شد. سطوح مکمل سازی این منابع در جیره پایه 35، 70 و 140 گرم در تن بود.  نتایج نشان داد که فرآسنجه های تولید تحت تاثیر این مکمل سازی ها قرار نگرفت اما مکمل سازی 140 گرم روی از منابع آلی موجب بهبود ضخامت پوسته گردید.  همچنین در مطالعات ماین و همکاران 2018،  در تایید نتایج مطالعه قبل عملکرد تولید تحت تاثیر مکمل سازی با منابع آلی و معدنی قرار نگرفت. در این مطالعه که در پرندگان 57 هفته  و به مدت 14 هفته انجام شد، سه سطح 20، 40 و 80 گرم در تن مکمل آلی روی (methionine hydroxyl analog chelated zinc)  و 80 گرم در تن از منبع معدنی (ZnSo4) برای برسی کیفیت پوسته مورد استفاده قرار گرفت. در مقایسه با پرنده­های تغذیه شده از منبع معدنی روی، نرخ تخم مرغ های شکسته در پرندگان تغذیه شده با 40 و 80 گرم در تن روی از منبع آلی بطور معنی دار افزایش یافت. درصد وزن و استحکام پوسته نیز طی هفته های 62 تا 72 در این دو سطح از مکمل سازی بطور معنی دار افزایش یافت. آنها معتقد بودند که این مشاهدات در نتیجه افزایش فعالیت کربنیک آنهیدراز حاصل شده است.

4، 1، 2.  ویتامین C و مکمل روی

مطالعات نشان می­دهد که در برخی موارد افزایش نمک دریافتی از طریق آب آشامیدنی موجب افزایش کلسیم و فسفر پلاسما و در نهایت کاهش ضخامت و وزن پوسته می­گردد. دراین موارد پیشگیری و تصفیه آب اولین راه حل است. استفاده از ویتامین C و مکمل روی ( معمولا zinc-methionine  یا  zinc-sulphate یاChelated zinc-EDTA ) نیز اثرات مثبتی داشته است.

5، 1، 2.  جایگزینی روغن های گیاهی با روغن tallow

    با توجه به نقش مثبت روغن های گیاهی بویژه لینولئیک اسید در افزایش اندزه تخم مرغ، جایگزینی روغن جیره مرغ های مسن با چربی تالو می­تواند در کاهش اندازه تخم مرغ و بهبود کیفیت پوسته موثر باشد استفاده از امولسیفایرها  باعث بهبود هضم و جذب چربیها شده و  بر کیفیت پوسته تخم مرغ موثر باشد. (March and MacMillan, 1990). نمودار1 اثر مقایسه ای این دو منبع گیاهی و حیوانی را بر وزن تخم مرغ در مدت 11 هفته دوره آزمایشی نشان می­دهد.

                             نمودار1. اثراستفاده از روغن گیاهی (روغن کاژیره) و چربی حیوانی (50 کیلو در تن) بر وزن تخم مرغ.

6، 1، 2.  خوراک دهی در نیمه شب

بطور معمول خوراک دهی در نیمه های شب با اعمال یک ساعت روشنایی (از ساعت 12 تا 1 صبح) انجام می­شود. این روش شرایط برای بدست آوردن کلسیم مورد نیاز پرنده را در ساعات تاریکی و بصورت مستقیم و از طریق جیره فرآهم می آورد که می­تواند بهبود کیفیت پوسته را به همراه داشته باشد. این روش امکان تغذیه پرنده را در ساعات خنک شب که نقش مهمی در شرایط گرمای بالای محیطی (فصول گرم سال) دارد، فرآهم می آورد. مطالعات نشان  داد که بعد از نیمه شب و زمانی که بیشتر پوسته تشکیل شده، تنها بخش ناچیزی از کلسیم جیره در دسترس پرنده است. بنابراین تغذیه در نیمه شب با تداوم فرآهمی کلسیم برای پرنده موجب بهبود رسوب کلسیم در پوسته خواهد شد (Harms et al., 1996).

2، 2 . افزودنی های گیاهی

1، 2، 2. اسانس و عصاره های گیاهی

توسعه مناسب و سلامت دستگاه گوارش نقش بسزایی در فرآسنجه های تولیدی پرندگان دارد. یکی از مسیر های اثر بخشی برخی ترکیبات گیاهی بر تولید و کیفیت پوسته ایجاد تغییرات هیستولیژگی در بافت روده است. جدول6 اثر برخی ترکیبات گیاهی را بر کیفیت پوسته در مرغ های تخمگذار نشان می­دهد.

 

جدول 6. اثر مکمل سازی ترکیبات گیاهی در کیفیت پوسته مرغ های تخمگذار

ترکیب و مقداردر جیره پایه

سن پرنده

نتایج

نویسنده و سال انتشار

عصاره شبدر قرمز و سیر (یک کیلو در تن)

30 هفته

افزایش استحکام پوسته به مقدار 8/29 درصد که این نتایج در نتیجه بهبود فرآسنجه های بافتی در روده رخ داد.

Lokaewmanee et al. 2014

مخلوط اسانس های پونه کوهی، برگ بو، برگ مریم گلی، برگ مورد، دانه رازیانه و روغن پوست مرکبات

54 تا 57 هفته

کاهش تخم مرغ­های شکسته به میزان 5/15 درصد

Cabuk et al., 2006

مخلوط اسانس های آویشن، مریم گلی و نعنا (150 یا 300 گرم در تن)

36 هفته

بهبود وزن و مقاومت به شکستگی پوسته

Kaya et al. (2013)

زیره سیاه با سطوح 10، 20 و 30 کیلو در تن.

27 هفته

ضخامت پوسته با سطوح 20 و 30 کیلو زیره سیاه افزایش یافت. استحکام پوسته در تیمار 30 کیلو در تن در مقایسه با سه گروه دیگر بهبود یافت.

Aydin et al(2008)

پودر برگ زیتون (10، 20 و 30 کیلو در تن)

22 تا 30 هفته

عدم مشاهده تغییر معنی دار در کیفیت پوسته، اما از لحاظ عددی درصد پوسته در جیره حاوی 10 کیلو پودر برگ در مقایسه با کنترل از 11 به 7/11 درصد رسید و وزن پوسته از 63/6 به 04/7 افزایش یافت.

. Cayan and Erener, 2015

تغذیه اجباری 25/0 5/0 و 1 درصد از وزن پرنده عصاره سیر و سه نوبت در هفته.

47 هفته

عصاره سیر در هر دو سطوح 25/0 و 5/0 وزن پوسته را 5 درصد افزایش داد.

Mahmod et al , (2006)

مکمل سازی 250، 500 و 750 گرم در تن روغن بالنگ (Citrus Bergamia)

67 هفتگی

مکمل سازی 500 گرم روغن بالنگ موجب بهبود کیفیت پوسته گردید

Canan Bolukbasi et al., 2010

 

 

 

2، 2، 2. پروبیوتیک­ها و پری بیوتیک­ها

پروبیوتیک­ها و پری­بیوتیک­ها به عنوان عوامل بهبود دهنده نوع فلور دستگاه گوارش شناخته می­شوند. مطالعات نشان دهنده اثرات معنی دار و  قابل ملاحضه در زمان افزودن پروبیوتیک، پری بیوتیک ها و استفاده همزمان این دو (اثرات سیمبیوتیک) به جیره، در بهبود کیفیت پوسته و کاهش تخم مرغ های غیر قابل فروش می­باشد. جدول7 مطالعات انجام شده با استفاده از پرو و پری بیوتیک­ها بر روی مرغ های تخمگذار و نتایج بدست آمده را نشان می­دهد.

 

جدول7. بهبود کیفیت پوسته با مکمل سازی پرو و پری بیوتیک­ها در جیره مرغ های تخمگذار

ترکیب و مقدار در جیره پایه

سن پرنده

نتایج

نویسنده وسال انتشار

اینولین (پریبیوتیک) (1 درصد)

الیگو فروکتوز(پریبیوتیک) (1درصد)

57 هفته

اینولین و الیگو فروکتوز موجب افزایش درصد (6/3 و 4/4 درصد) و استحکام پوسته (4/6 و 0/5 درصد) گردید

Chen and Chen (2004)

پروبیوتیک (Thepax) (5/0، 1 و 5/1 کیلو درهر تن جیره پایه)

63 تا 75 هفته

افزایش ضخامت پوسته با افزودن 15/0 درصد پروبیوتیک به جیره

Yousefi and Karkoodi (2007)

پروبیوتیک (لاکتوباسیلوس اسپروجنیس) (100 و 150 گرم در تن)

24 تا 40 هفته

اثرات مثبت مکمل سازی 150 گرم در تن پروبیوتیک بر تولید تخم مرغ و استحکام، وزن و ضخامت پوسته مشاهده شد.

Panda et al. (2008)

اینولین (7 و نیم کیلو در تن) الیگو فروکتوز (7 و نیم کیلو در تن)، SCFA (5 کیلو در تن) یا اسید های چرب زنجیر متوسط (2و نیم کیلو MCFAدر تن)

تا 70 هفته

اثرات مثبت اینولین، SCFA و MCFA بر دانسیته پوسته در 58 هفتگی ( 5/6+، 8/4 و 3/4 درصد) و بر استحکام (9، 10 و 6/11 درصد) و دانسیته پوسته (2/3+، 4 و5/5 درصد) در 70 هفتگی.

Swiatkiewicz et al.(2010)

پروبیوتیک حاوی Pediococcus acidilactici (Bactocell) (100 گرم در هر تن جیره)

22 هفته

اثرات مثبت پروبیوتیک بر ضخامت پوسته در 23 تا 46 هفتگی (2/8 + درصد)

Mikulski et al.(2012)

اینولین (5 کیلو در تن)

26 تا 55 هفته

بهبود درصد پوسته (8/4 درصد)، ضخامت (3/7 درصد) و دانسیته پوسته (3/7 درصد) در مرغ های تغذیه شده با سطوح بالای DDGS (dried distiller’s grains with solubles) (فرآوده فرعی مالت ذرت) مکمل شده با اینولین

Swiatkiewicz et al. (2013)

باسیلوس سابتیلیس (1 کیلو در تن) اینولین (1 کیلو در تن) و مخلوط هر دو

پروبیوتیک، اینولین و مخلوط هر دو موجب بهبود در وزن پوسته به ترتیب (7/21، 6/24و 5/27 درصد)، ضخامت پوسته (1/9، 2/18 و 2/21 درصد) و دانسیته (6/4، 2/2 و 4 درصد) شدند

Abdelqader et al. (2013a)

باسیلوس سابتیلیس ( 1 یا 5/0 کیلو در تن)

هر دو سطح موجب بهبود ضخامت پوسته (به ترتیب 4/8 و 5/7 درصد) و کاهش معنی دار تخم مرغ های غیر قابل فروش گردیدند.

Abdelqader et al. (2013b)

 

 

Abdelqader etal., 2013  در سه جیره آزمایشی شامل 1-استفاده یک گرم در کیلو گرم Bacillus subtilis  به عنوان پروبیوتیک 2- یک گرم انولین به عنوان پری بیوتیک و 3- استفاده همزمان 1 گرم در کیلو گرم از هر کدام از آنها، کیفیت پوسته را در مرغ های پیر (64تا 75 هفته) مورد بررسی قرار داد. هر سه جیره آزمایشی کیفیت پوسته را بطور معنی دار افزایش دادند و موجب کاهش قابل ملاحضه درصد تخم مرغ های غیر قابل فروش (4/8 درصد برای گروه کنترل و به ترتیب 5/3، 7/1 و 5/1 برای جیره حاوی باسیلوس، حاوی انولین و حاوی مخلوط هردو) گردیدند (P<0/05) (جدول8).

       جدول 8. اثر افزودن پوبیوتیک و پریبیوتیک بر فرآسنجه­های تولید و کیفیت پوسته در مرغ های تخمگذار پیر

با پیر شدن مرغ، فلور میکروبی روده تغییر و سیستم موکوس دستگاه گوارش مستعد به از دست دادن یکپارچگی و استحکام خود می­شود. این آسیب در روده موجب افزایش جمعیت باکتری­های پاتوژنیک با کم شدن جمعیت باکتری های مفید روده خواهد شد. در این آزمایش تغییرات مشاهده شده از طریق تغییر میکروفلور روده و در نتیجه آن کاهش PH، افزایش اندازه پرزهای بخش­های مختلف روده و افزایش عمق کریپت رخ داد. در تیمارهای آزمایشی تعداد کولیفرم­ها و کلسترودیوم­ها کاهش و در مقابل لاکتوباسیل­ها و بیفیدو باکتر­ها افزایش یافت. بهبود فلور باکتریایی روده و افزایش ناحیه جذبی پرز-کریپت موجب بهبود کیفیت پوسته در مرغ­های پیر گردید. بنابراین افزودن باکتری­های مفید یا ایجاد شرایط رشد باکتری های مفید با انتقال پری بیوتیک­ها به روده می­تواند شرایط را به حالت طبیعی برگرداند. از طرفی الیگو ساکارید غیر قابل هضمی مثل انولین در موش (Younes et al., 2001) و انسان (Abrams et al., 2005) موجب افزایش جدب روده ای کلسیم گردید. پری بیو تیک­ها موجب افزایش جذب مواد معدنی از دستگاه گوارش و همچنین افزایش دسترسی زیستی آنها می­شود ( Scholz-Ahrens et al., 2002). در مطالعه ای دیگر بر روی مرغ های مسن، از باکتری باسیلوس سابتیلیس به عنوان پروبیوتیک و در دو سطوح 1 و 5/0، برای بررسی تغییرات کیفیت پوسته استفاده شد که موجب بهبود فرآسنجه­های تولید گردید در این آزمایش همچنین نتایج به طور قابل توجه ای حاکی از بهبود تمام فراسنجه های مربوط به کیفیت پوسته (نمودار 2، 3 و4) و در نهایت کاهش درصد تخم مرغ­های غیر قابل عرضه و فروش بود (نمودار 5).

نمودار 2. تغییرات وزن پوسته در مرغ های مسن در زمان مکمل سازی جیره با دو سطح پروبیوتیک (5/0 و 1 کیلو گرم در تن) در مقایسه با گروه کنترل

نمودار 3. تغییرات دانسیته پوسته تخم مرغ در مرغ های مسن در زمان مکمل سازی جیره با دو سطح پروبیوتیک (5/0 و 1 کیلو گرم در تن) در مقایسه با گروه کنترل

 

نمودار 4. تغییرات ضخامت پوسته تخم مرغ در مرغ های مسن در زمان مکمل سازی جیره با دو سطح پروبیوتیک (5/0 و 1 کیلو گرم در تن) در مقایسه با گروه کنترل

               

 

نمودار 5. درصد تخم مرغ های غیر قابل فروش در در مرغ های مسن در زمان مکمل سازی جیره با دو سطح پروبیوتیک (5/0 و 1 کیلو گرم در تن) در مقایسه با گروه کنترل

3، 2، 2. اسیدهای آلی

همانطور که پیش از این نیز اشاره شد تغییر میکروفلور روده می­تواند از طریق کاهش PH دستگاه گوارش که از عوامل ممانعت از کلونیزه شدن باکتری های غیر مفید و بیماری زا است به بهبود سلامت دستگاه گوارش و بهبود کمیت و کیفیت تولید کمک کند. بنابر این، کاهش PH با اسید های آلی نیز از روش های موثر بر ارتقاء کیفیت پوسته بویژه در مرغ های مسن می­باشد. برخی مطالعات (Sengor et al., 2007: Youssef et al., 2013). اثرات مثبت اسیدهای آلی را در بهبود کیفیت پوسته گزارش کرده اند. جدول 9 اثر مکمل سازی اسید های آلی را بر کیفیت پوسته نشان می­دهد.

 

جدول 9. بهبود کیفیت پوسته در اثر مکمل سازی اسید های آلی در مرغ های تخمگذار پیر

ترکیب و مقدار در جیره پایه

سن پرنده

نتایج

نویسنده و سال انتشار

اسید های آلی کلسیم لاکتات، کلسیم بوتیرات، کلسیم پروپیونات و کلسیم فورمیک اسید (5/0 کیلو در تن)

66 هفته

افزایش 6/17 درصد مقاوت به شکستگی پوسته

Sengor et al. (2007)

Galliacid (600 گرم در تن به جیره پایه)

27 هفته

ضخامت پوسته 11 درصد بهبود یافت

Youssef et al., 2013

اسید چرب کوتاه زنجیر SCFA (اسید فرمیک و نمکهای بوتریک، پروپیونیک و لاکتیک اسید) ( دو سطح 260 و 780 گرم در تن)

53 هفته

افزایش ضخامت پوسته (6/12 درصد) با مکمل سازی 780 گرم SCFA در مرغ های پیر

Soltan (2008)

(اسید فرمیک و نمک­های بوتریک، پروپیونیک و لاکتیک اسید) (سه سطح 260، 520 و 780 گرم در تن)

هر دو سطوح 520 و 780 گرم اسید آلی بطور مشابه موجب افزایش (6 درصد) ضخامت پوسته گردید.

Rahman et al. (2008)

مکمل سازی 2 کیلو در تن محصول تجاری Lactacid

75 هفتگی

مکمل سازی 2 کیلو اسید آلی در جیره مرغ های پیر با جیره حاوی 3/0 درصد فسفر قابل دسترس موجب کاهش درصد تخم مرغ های شکسته و پوست نازک گردید

Park et al., 2009

 

در مطالعات Sengor et al., 2007 استفاده یک کیلو در تن از محصول تجاری Provimax (جدول 10) حاوی مخلوطی از اسیدهای چرب موجب افزایش استحکام پوسته، درصد هچ و کاهش تخم مرغ های شکسته، بد شکل و کثیف گردید (جدول 11).

 

جدول 10. ترکیبات اسید آلی مورد استفاده در جیره

ترکیبات

g/kg

کلسیم بوتیرات (Calcium butyrate)

285

کلسیم لاکتات (Calcium lactate)

190

کلسیم پروپیونات (Calcium propionate)

17

فرمیک اسید (Fumaric acid)

17

چوب ذرت (به عنوان حامل)

245

سپیولیت یاکف دریا (به عنوان حامل)

246

مجموع

1000

جدول 11. اثر مکمل فوق بر فرآسنجه­های کیفی پوسته در مرغ های تخمگذار 66 هفته

فراسنجه

کنترل

تیمار

درصد تولید

63/68

47/71

استحکام پوسته (Kg/cm2)

76/1

07/2

درصد تخم مرغ­های شکسته

44/3

21/2

درصد تخم مرغ­های بد شکل

27/6

81/3

درصد هچ

93/88

36/93

درصد تخم مرغ­های کثیف

15/1

47/0

اختلاف بین گروه کنترل و تیمار آزمایش در تمامی فرآسنجه­ها معنی دار است (05/0P< )

 

در مطالعات Youssef et al., 2013 افزودن 600 گرم در تن اسید آلی با نام تجاری  Galliacid در مرغ های 27 هفته علاوه بر بهبود معنی دار تولید (5/88 درصد در گروه کنترل در مقابل 3/97 درصد در گروه آزمایشی) موجب افزایش ضخامت پوسته ( 32/0 در گروه کنترل و 36/0 در گروه آزمایشی) گردید.

3، 2 .  محصولات تجاری

با هدف رفع یا تعدیل مشکلات پیش آمده در پوسته تخم مرغ محصولات تجاری عرضه شده اند. یک مورد حاوی عناصر مس، منگنز، کلسیم و روی است که نقش فعال سازی آنزیم­ها را مد نظر قرار می­دهد. محصول دیگری نیز بر پایه عناصر آهن، منگنز، مس، روی و کلسیم تولید شده است. ادعا شده است که این محصول دارای خواص ویژه ای است که برای ارائه به مرغ ها بعد از تولک بری یا دچار سندرم تخم قطره ای، برونشیت، مایکوپلاسما یا دچار استرس گرمایی مناسب می­باشد. محصول دیگری دارای متابولیت های ویتامین D3 و با هدف بهبود کیفیت پوسته و افزایش استحکام استخوان فرآهم شده است. Calcium Pidolat  برای مصارف انسانی و برای درمان ی پوکی استخوان بکار می­رود و حاوی منابع کلسیم با حلالیت بالا است (Roberts, 2019).

2،4.جوش شیرین ( بیکربنات سدیم)

افزودن بیکربنات در آب یا خوراک یک روش معمول برای تعدیل الکالوز تنفسی در شرایط مواجهه با استرس گرمایی می­باشد. له له زدن در شریط استرس گرمایی موجب دفع بالایCO2  از خون و در نتیجه آن برداشت بالای بی کربنات از خون و مایعات بدن می­شود. از دست دادن  CO2 در هوای گرم از یک سو و برداشت بیکربنات از خون برای خنثی کردن یون هیدروژن آزاد شده در زمان تشکیل پوسته از سوی دیگر، موجب تشدید کمبود بیکربنات می­شود. کاهش غلظت بیکربنات در لومن غدد پوسته ساز اثرات منفی بر کیفیت پوسته می­گذارد (Balnave et al., 1989). بنابر این در شرایط استرس گرمایی نیاز است نیاز پرنده به بیکربنات از طریق جیره یا آب تامین شود. با این حال گزارش­ها در این ارتباط با توجه به تعدد عوامل تاثیر گذار متفاوت بوده و تعدادی از محققین اثر افزودن بیکربنات را بی تاثیر دانسته اند (Grizzle et al., 1992). در هرحال نتایج آزمایش Balnave And Muheereza, 1990  نشان داد افزودن 10 کیلو در تن بی کربنات در شرایط استرس گرمایی موجب افزایش استحکام می­گردد.

5، 2 .  سایر ترکیبات

 در مطالعلت  Cesari et al. (2014)، از سطوح 3 و 4 درصد پودر شیر بدون چربی در جیره حاوی لاکتوباسیل اسیدوفیل برای بررسی کیفیت پوسته در مرغ­های تخمگذار از هفته 24 تا 40 استفاده شد. نتایج این آزمون حاکی از افزایش ضخامت پوسته به مقدار 2/4 و 6 درصد با افزودن پودر شیر و وزن مخصوص به مقدار 1/0 گردید. جدول11 نتایج این آزمایش را نشان می­دهد.

         جدول11. اثر شیر خشک بدون چربی بر فرآسنجه های پوسته در مرغ تخمگذار

در آزمایشات Świątkiewicz et al, 2018  ، مکمل سازی 100 گرم در تن کیتوزان  (Chitosan) موجب افزایش  معنی دار نرخ تخم گذاری، ضخامت و استحکام پوسته در مرغ های تخمگذار 69 هفته گردید. بکارگیری 500 گرم در تن پوترسین در جیره مرغ های تخمگذار لگهورن 60 هفته موجب بهبود کیفیت پوسته گردید (Chowdhury and Smith, 2001)

منابع

Abrams, S.A., Griffin, I.J., Hawthorne, K.M., Liang, L., Gunn, S.K., Darlington, G., Ellis, K.J., 2005. A combination of prebiotic short- and long-chain inulin type fructans enhances calcium absorption and bone mineralization in young adolescents. Am. J. Clin. Nutr. 82, 471476.

Ahmad, H. A. and R. J. Balander (2003) Alternative Feeding Regimen of Calcium Source and Phosphorus Level for Better Eggshell Quality in Commercial Layers. J. Appl. Poult. Res. 12:509–514

Ahmed A.M., Rodriguez-Navarro A.B., Vidal M.L., Gautron J., Garcia-Ruiz J.M., Nys Y. (2005) Changes in eggshell mechanical properties, crystallographic texture and in matrix proteins induced by moult in hens. British Poultry Science, 46, 268–279.

An H.S., K i m D.W., A n D.K. (2016). Effects of dietary calcium levels on productive performance, eggshell quality and overall calcium status in aged laying hens. Asian-Australas. J. Anim. Sci., 29:14771482.

Anas Abdelqader & Rabie Irshaid & Abdur-Rahman Al-Fataftah (2013)Effects of dietary probiotic inclusion on performance, eggshell quality, cecal microflora composition, and tibia traits of laying hens in the late phase of production. Trop Anim Health Prod, 45:1017–1024

Anas Abdelqadera,, Abdur-Rahman Al-Fataftaha, Gurbuz Das. (2013) Effects of dietary Bacillus subtilis and inulin supplementation on performance, eggshell quality, intestinal morphology and microflora composition of laying hens in the late phase of production, Animal Feed Science and Technology, 179 (2013) 103– 111

AW Youssef, HMA Hassan, HM Ali, MA Mohamed 2013 Effect of probiotics, prebiotics and organic acids on layer performance and egg quality, Asian J Poult Sci,

Aydin, R., Karaman, M., Cicek, T., Yardibi, H., 2008. Black cumin (Nigella sativa L.) supplementation into the diet of the laying hen positively influences egg yield parameters shell quality, and decrease egg cholesterol. Poultry Sci. 87:2590-2595.

Balnave, D and Yoselewitz, I. (1987) The relation between sodium chloride concentration in drinking water and eggshell damage. The British Journal of Nutrition 58:503-509

Balnave, D., and T. Murtisari Abdoellah, 1990. Self-select feeding of commercial pullets using a complete layer diet and a separate protein concentrate at cool and hot temperatures. Aust. J. Agric. Res. 41:549–555.

Balnave, D., I. Yoselewitz, and R. J. Dixon, 1989. Physiological changes associated with the production of defective eggshells by hens receiving sodium chloride in the drinking water. Br. J. Nutr. 61:35–43

Boorman, KN and Gunaratne, SP.  (2001) Dietary phosphorus supply, egg-shell deposition and plasmainorganic phosphorus in laying hens. British Poultry Science, 42: 81-91

Butcher, G. D. and Miles, R. D., 2003a. Concepts of Eggshell Quality. University of Florida. http://edis.ifas.ufl.edu/pdffiles/VM/VM01300.pdf

Butcher, G. D. and Miles, R. D., 2003b. Factors causing poor pigentation of brown shelled eggs. University of Florida

Cabuk, M., Bozkurt, M., Alcicek, A., Catli, A.U. And Baser, K.H.C. (2006) Effect of a dietary essential oil mixture on performance of laying hens in the summer season. South African Journal of Animal Science 36: 215-221.

Campo J.L., Gil M.G., Davila S.G. (2007): Differences among white, tinted, and brown egg laying hens for incidence of eggs laid on the floor and for oviposition time. European Poultry Science, 71, 105–109.

Canan Bölükbaşı, Ş., Hilal Ürüşan, M. Kuddusi Erhan And A. Kızıltunç (2010) Effect of dietary supplementation of bergamot oil (Citrus bergamia) on egg production, egg quality, fatty acid composition of egg yolk in laying hens J. Poult. Sci, 47 :163-169

Cesari, V., Mangiagialli, M.G., Giardini, A., Galimberti, B., Carter, S., Gallazzi, D. And Toschi, I. (2014) Egg quality and productive performance of laying hens fed different levels of skimmed milk powder added to a diet containing Lactobacillus acidophilus. Poultry Science 93: 1197-1201. 

Chen, Y.C. And Chen, T.C. (2004) Mineral utilization in layers as influenced by dietary oligofructose and inulin. International Journal Poultry Science 3: 442-445.

Chowdhury, S. R. and T. K. Smith (2001) Effects of Dietary 1,4-Diaminobutane (Putrescine) on Eggshell Quality and Laying Performance of Hens Laying Thin-Shelled Eggs. Poultry Science 80:1702–1709

Coutts, J. A. and Wilson, G.C., 1990. Egg Quality Handbook. Queensland Department of Primary Industries, Australia.

Daghir, NJ.  (1995 b)Replacement Pullet and Layer Feeding and Management in Hot Climates. In: Poultry Production in Hot Climates, CAB International, University Press, Cambridge. Pp. 219-253

E. Sengor, M. Yardimci, S. Cetingul, I. Bayram, H. Sahin and I. Dogan (2007) Effects of short chain fatty acid (SCFA) supplementation on performance and egg characteristics of old breeder hens, South African Journal of Animal Science, 37:158-163

Elaroussi, MA, Forte, LR, Eber, SL and Biellier, HV.  (1994) Calciumhom hemostasis in the laying hens.1 age and dietary calciume effects. Poultry Science 73: 1581- 1589

Fernandes, J. I. M., A. E. Murakami, M. I. Sakamoto, L. M. G. Souza, A. Malaguido, and E. N. Martins. 2008. Effects of organic mineral dietary supplementation on production performance and egg quality of white layers.  Braz. J. Poult. Sci.  10:9–65.

Glatz, PC.  (1993)Cool drinking water for layers and broilers in summer. Proceedings of the 3th Australian Poultry and Feed Convention, Gold Coast, Australia202-205.

Grizzle, J., M. Iheanacho, A. Saxton, and J. Broaden, 1992. Nutritional and environmental factors involved in eggshell quality of laying hens. Br. Poult. Sci. 33:781–794.

Gutierrez,W. M., W. Min and H. H.  (2009) Chang Effects of Chilled Drinking Water on Performance of Laying Hens during Constant High Ambient Temperature. Asian-Aust. J. Anim. Sci, 22(5) : 694 – 699

H. Arpášová, M. Halaj, P. Halaj (2010) Eggshell quality and calcium utilization in feed of hens in repeated laying cycles. Czech J. Anim. Sci., 55, (2): 66–7

H. Cayan and G. Erener (2015) Effect of Olive Leaf (Olea europaea) Powder on Laying Hens Performance, Egg Quality and Egg Yolk Cholesterol Levels. Asian Australas. J. Anim. Sci, 28, (4) : 538-543

Harms R.H. (1991): Specific gravity of eggs and eggshell weight from commercial layers and broiler breeders in relation to time of oviposition. Poultry Science, 70, 1099–1104.

Harms, R. H., C. R. Douglas, And D. R. Sloan (1996) Midnight Feeding Of Commercial Laying Hens Can Improve Eggshell Quality. Journal of Applied Pouluy Science, 5:1-5

Jackson, M. E., H. M. Hellwig, and W. P. Waldroup. 1987. Shell quality: Potential for improvement by dietary means and relationship with egg size. Poult. Sci. 66:1702–1713.

Jewers, K., 1990. Mycotoxins and their effect on poultry production. Options Méditerranéennes: Série A., 7; 195 – 202.

Jones, D. R., 2006. Conserving and Monitoring Shell Egg Quality. Proceedings of the 18th Annual Australian Poultry Science Symposium, pp. 157 – 165.

Julie R. Roberts (2019) Egg Quality Reference Manual/A Resource to Further Inform Producers About Egg and Egg Shell Quality/ Funded by Australian Eggs Limited | First Edition.

K. Mahmoud, S. Gharaibeh and A. Qatramiz (2006) Effect of garlic (allium sativum) supplementation on egg quality and yolk cholesterol in layer hens. Degree Diss., Jordan University of Science and Technology, Irbid, Jordan.

Kaya, H., Kaya, A., Celebi, S. And Macit, M. (2013) Effects of dietary supplementation of essential oils and vitamin E on performance, egg quality and Escherichia coli count in excreta. Indian Journal of Animal Research 47: 515-520.

Kebreab E., France J., Kwakkel R.P., Lesson S., Darmani- Kuhi H., Dijkstra J. (2009): Development and evaluation of a dynamic model of calcium and phosphorus flows in layers. Poultry Science, 88, 680–689.

Keshavarz, K.  (2003b) Effects of reducing dietary protein, methionine, choline, folic acid and vitamin B-12 during the late stages of the egg production cycle on performance and eggshell quality. Poultry Science 82: 1407-1414.

Keshavarz, K., and S. Nakajima. 1993. Re-evaluation of calcium and phosphorus requirement of laying hens for optimum performance and eggshell quality. Poult. Sci. 72:144–153.

Leeson, S., and J. D. Summers. 2001. Nutrition of the Chicken. 4th ed. university Books, Guelph, oN, Canada

Lokaewmanee, K., Yamauchi, K.E., Komori, T. And Saito, K. (2014) Eggshell quality, eggshell structure and small intestinal histology in laying hens fed dietary Pantoea-6® and plant extracts. Italian Journal of Animal Science 13: 332-339.

M. S. Rahman, M. A. R. Howlider, M. Mahiuddin and M. M. Rahman. (2008) Effect of Supplementation of Organic Acids on Laying Performance, Body Fatness and Egg Quality of Hens. Bang. J. Anim. Sic, 37(2): 74 – 81

Ma, W., Gu, Y., Lu, J., Yuan, L. And Zhao, R. (2014) Effects of chromium propionate on egg production, egg quality, plasma biochemical parameters, and egg chromium deposition in late-phase laying hens. Biological Trace Element Research 157: 113-119.

Mabe, I, Rapp, C, Bain, MM and Nys, (2003) Supplementation of a corn-soybean meal diet with manganese, copper, and zinc from organic or inorganic sources improves eggshell quality in aged laying hens. Poultry Science 82:903-913.

March, B. E. and C. MacMillan. 1990. Linoleic acid is a mediator off egg size. Poult. Sci. 69:634-639.

Maxwell T. Hincke, Yves Nys, Joel Gautron, Karlheinz Mann, Alejandro B. Rodriguez-Navarro, Marc D. McKee (2012)The eggshell: structure, composition and mineralization. Frontiers in Bioscience, 17: 1266-1280.

Mikulski, D., Jankowski, J., Naczmanski, J., Mikulska, M. And Demey, V. (2012) Effects of dietary probiotic (Pediococcus acidilactici) supplementation on performance, nutrient digestibility, egg traits, egg yolk cholesterol, and fatty acid profile in laying hens. Poultry Science 91: 2691-2700.

Mohammadpour A, Zamanimoghadam A, Heidari M. 2012. Comparative histomorphometrical study of genital tract in adult laying hen and duck. Vet Res Forum 3:27-30.

Nys Y., Gautron J. (2007): Structure and Foration of the Egg shell. In: Bioactive Egg Compounds. Reiner Huopalahti, Rosina López-Fandino, Marc Anton, Rüdiger Schade. Springer – Verlag Berlin Heidelberg, 99–102.

Nys, Y, Hincke, MT, Arias, JL, Garcia-Ruiz, JM and Solomon, SE.  (1999)Avian eggshell mineralization.

Nys, Y.(1999) Nutritional factors affecting eggshell quality. Czech Journal of Animal Science, 44:135-143

Ogawa H., Uchara M., Kuwayama T., Kawashima M., Tanaka K. (2004): Changes in calcium, magnesium and phospho­rus contents of eggshell during stay in oviduct uterus in the guineafowl and the chicken. Journal of Poultry Sci­ence, 41, 236–240.

Oliveira, C. A. F., E. Kobashigawa, T. A. Reis, L. Mestieri, R. Albuquerque, and B. Correˆa. 2000. Aflatoxin B1 residues in eggs of laying hens fed a diet containing different levels of the mycotoxin. Food Addit. Contam. 17:459–462.

Panda, A.K., Rama Rao, S.V., Raju, M.V.L.N. And Sharma, S.R. (2008) Effect of probiotic (Lactobacillus sporogenes) feeding on egg production and quality, yolk cholesterol and humoral immune response of White Leghorn layer breeders. Journal of the Science of Food and Agriculture 88: 43-47.

Park ,  K. W.,  A. R.   Rhee ,  J. S.   Um ,1 and  I. K.   Paik (2009) Effect of dietary available phosphorus and organic acids on the performance and egg quality of laying hens. J. Appl. Poult. Res.  18 :598–604

Park Ji-Ae, Sohn Sea-Hwan. The Influence of Hen Aging on Eggshell Ultrastructure and Shell Mineral Components..
Korean J Food Sci Anim Resour 2018; 38 (5): 1080-1091.

Petersen, C. F., E. A. Sauter, E. E. Steele, and J. F. Parkinson. 1983. Use of methionine intake restriction to improve egg shell quality by control of egg weight. Poult. Sci. 62:2044– 2047.

Poggenpoel, DG, Ferreira, GF, Hayes, JP and Preez, JJD. (1996)  Response to long-term selection for egg production in laying hens. British Poultry Science, 37: 743-756

Pourreza, J., N. Nili  and M.A. Edriss (2000) Effect of Saline Drinking Water on Egg Shell Quality of Leghorn and Native Hens. J. Agr. Sci. Tech. l2: 3-8

Qiujuan, Sun., Yuming Guo, Jianhui Li, Tianguo Zhang and Jinlei Wen (2012) Effects of Methionine Hydroxy Analog Chelated Cu/Mn/Zn on Laying Performance, Egg Quality, Enzyme Activity and Mineral Retention of Laying Hens/ Japan Poultry Science Association / J. Poult. Sci., 49: 20-25

Radwan LM. 2016. Eggshell quality: A comparison between Fayoumi, Gimieizah and Brown Hy-Line strains for mechanical properties and ultrastructure of their eggshells. Anim Prod Sci 56:908-912.

Richter, G, Kiessling, G, Ochrimenko, WI and Ludke, H. (1999) Influence of particle size and calcium source on limestone solubility in vitro, performance and eggshell quality in laying hens. Archiv fur Geflugelkunde, 63: 208-213

Scholz-Ahrens, K.E., Acil, Y., Schrezenmeir, J., 2002. Effects of oligofructose or dietary calcium on repeated calcium and phosphorus balance, bone mineralization, and trabecular structure in ovariectomized rats. Br. J. Nutr. 88, 365377.

Solomon, S. E., 1991. Egg and Eggshell Quality. Wolfe Publishing Ltd., London, England

Soltan, M.A. (2008) Effect of organic acid supplementation on egg production, egg quality, and some blood serum parameters in laying hens. International Journal of Poultry Science 7: 613-621.

Stefanello, C., Santos, T.C., Murakami, A.E., Martins, E.N. And Carneiro, T.C. (2014) Productive performance, eggshell quality, and eggshell ultrastructure of laying hens fed diets supplemented with organic trace minerals. Poultry Science 93: 104-113.

Suksupath, S, Cole, EA, Cole, RJ and Bryden, WL.  (1989) Toxicity of cyclopiazonic acid in the laying hen. Proceedings of the Australian Poultry Science Symposium, Sydney, 94.

Świątkiewicz  Sylwester, Anna Arczewska-Włosek, Józefa Krawczyk, Witold Szczurek,  Michał Puchała, Damian Józefia (2018) Effect Of Selected Feed Additives On Egg Performance And Eggshell Quality In Laying Hens Fed A Diet With Standard Or Decreased Calcium Content. Ann. Anim. Sci., 18: 167–183

Swiatkiewicz, S. And Koreleski, J. (2008) The effect of zinc and manganese source in the diet for laying hens on eggshell and bones quality. Veterinarni Medicina 53: 555-563.

Swiatkiewicz, S., Arczewska-Wlosek, A., Krawczyk, J., Puchala, M. And Jozefiak, D. (2013) Effects of selected feed additives on the performance of laying hens given a diet rich in maize dried distiller’s grains with solubles (DDGS). British Poultry Science 54: 478-485.

Swiatkiewicz, S., Koreleski, J. And Arczewska, A. (2010) Laying performance and eggshell quality in laying hens fed diets supplemented with prebiotics and organic acids. Czech Journal of Animal Science 55: 294-306.

Tumova E., Gous R.M., Tyler N. (2014): Effect of hen age, environmental temperature, and oviposition time on egg shell quality and eggshell and serum mineral contents in laying and broiler breeder hens. Czech Journal of Animal Science, 59, 435–443.

Tumova E., Zita L., Hubeny M., Skrivan M., Ledvinka Z. (2007): The effect of oviposition time and genotype on egg quality characteristics in egg type hens. Czech Journal of Animal Science, 52, 26–30.

Understanding Heat Stress In Layers: Management Tips to Improve Hot Weather Flock Performance 2016 Hy-Line International /www.hyline.com

XIAO, J.F., ZHANG, Y.N., WU, S.G., ZHANG, H.J., YUE, H.Y. and QI, G.H. (2014) Manganese supplementation enhances the synthesis of glycosaminoglycan in eggshell membrane: A strategy to improve eggshell quality in laying hens. Poultry Science 93: 380-388.

Y N MinF X LiuX QiS JiS X Ma. (2018) Effects of methionine hydroxyl analog chelated zinc on laying performance, eggshell quality, eggshell mineral deposition, and activities of Zn-containing enzymes in aged laying hens. Poultry Science, 97: 3587–3593,

Y. N. Zhang, H. J. Zhang, J. Wang, H. Y. Yue, X. L. Qi, S. G. Wu,1 and G. H. Qi (2017) Effect of dietary supplementation of organic or inorganic zinc on carbonic anhydrase activity in eggshell formation and quality of aged laying hens. Poultry Science, 96:2176–2183

Younes, H., Coudray, C., Bellanger, J., Demigne, C., Rayssiguier, Y., Remesy, C., 2001. Effects of two fermentable carbohydrates, inulin and resistant starch, and their combination on calcium and magnesium balance in rats. Br. J. Nutr. 86, 479485.

Yousefi, M. And Karkoodi, K. (2007) Effect of probiotic Thepax and Saccharomyces cerevisiae supplementation on performance and egg quality in laying hens. International Journal of Poultry Science 6: 52-54

Zaghini, A., L. Rizzi, A. Altafini, and M. Simioli. 2001. Study on the ability of esterified glucomannans (EGM) to prevent the gastrointestinal absorption of mycotoxins in laying hens. Pages 442–444 in Recent Progress in Animal Production Science. 2. Proceedings of the ASPA, XIV Congress, Firenze, Italy. M. Antongiovanni, ed. Casa Editrice Girali, San Lazzaro di Savena, Bologna, Italy.

Zaghini, A., Martelli, G., Roncada, P., Simioli, M. and Rizzi, L., 2005. Mannanoligosaccharides and Aflatoxin B1 in Feed for Laying Hens: Effects on Egg Quality, Aflatoxins B1 and M1 residues in Eggs and Aflatoxin B1 levels in Liver. Poultry Science, 84: 825- 832

 

Facebook
Twitter
LinkedIn
Telegram
WhatsApp

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

پیمایش به بالا
به بالای صفحه بردن